Ik had een gesprek met iemand die graag anoniem wil blijven.
Hoe is de afgelopen 2 jaar voor jou geweest?
Het was ergens komisch, surrealistisch. Ik herinner me nog dat ik met mijn dochter naar het nieuws keek in januari 2020. Het ging over een virus in Wuhan. We keken er vanaf een afstand naar en dachten: wat een gedoe bij die gekke Chinezen. Toen zag je die tentenkampen en werd duidelijk dat het toch wel heel serieus was.
Toen het oversloeg naar Nederland had ik in het begin het idee dat het allemaal vlot weer achter de rug zou zijn. Al snel daarna raakte in mijn ogen de balans zoek tussen de maatregelen en het probleem. Er brak paniek uit en vanuit die paniek volgden allerlei acties. Die beelden van overspoelde ziekenhuizen en tragische verhalen op de IC zijn natuurlijk erg ingrijpend en ik begrijp dat als het je naaste treft je er anders in staat. Het is verschrikkelijk voor de mensen die het treft. Maar als je naar de statistieken kijkt, dan denk ik echt dat de ingrijpende maatregelen buitenproportioneel zijn en meer schade aanbrengen dan dat het veel winst oplevert. Vergeleken met de Spaanse griep is Corona echt peanuts, om in de woorden van Gommers te spreken.
Is er in jouw leven veel veranderd?
Persoonlijk heb ik er relatief weinig last van gehad; Mijn werk en dagelijks leven kon wel redelijk makkelijk doorgaan. Mijn dochter vindt het heerlijk om thuis te zijn en met de komst van de baby zitten we een beetje in onze eigen cocon. Het is wel jammer dat je niet uit eten kan of naar de film. Voor veel mensen wereldwijd hebben met name de maatregelen een enorme impact. In armere gebieden in de wereld veroorzaken de maatregelen extreem veel leed. Iemand die in India geen bananen meer mag verkopen op straat, verliest gewoon zijn complete inkomen met alle gevolgen van dien.
Heb je iets gemerkt van de impact van het virus zelf?
Ik heb in mijn omgeving geen mensen die erg ziek zijn geworden. Ik heb het zelf gehad en was een paar dagen niet lekker.
Heb je je laten vaccineren en wat waren daarbij je afwegingen?
Nee ik heb me niet laten vaccineren. Ik behoor niet tot de risicogroep. Als je kijkt naar het aantal besmettingen, hoeveel mensen daarvan ernstig ziek worden en doodgaan, gaat het bijna zonder uitzondering om oude en obese mensen met gezondheidsproblemen. Ik voel me niet geroepen.
Ook dat het er zo snel doorheen wordt gedrukt, staat me tegen. Ik ben ook niet bang voor de vaccins, maar ik vind het gewoon flauwekul. Ik vind het wel verstandig dat mensen op leeftijd het vaccin nemen, dat is een risicoafweging.
Is het een principekwestie?
Dat is een beetje een gewetensvraag. Het wordt gewoon erg opgedrongen vanuit de overheid en dat druist in tegen wat ik normaal en acceptabel vind. Ik ben geen complotdenker en denk niet dat Bill Gates ons probeert in te spuiten met een chip ofzo. Maar ik voel wel wat wantrouwen/scepsis. Het is een nieuw type vaccin dat pas kort op de markt is. Ik geloof dat het wel meevalt qua risico’s, maar het is niet 100% zonder risico. Ik vind het beleid waanzin en sta er niet achter, maar ben ook pragmatisch. In Oostenrijk krijg je nu boetes als je je niet laat vaccineren of kun je je baan verliezen. Dat zou ik er niet voor over hebben om maar bij mijn principes te blijven. Ik heb nu recht op een QR-code omdat ik ziek ben geweest, maar heb hem nog niet gebruikt. Het voelt een beetje alsof ik dan medeplichtig ben aan het invoeren van dit systeem.
Hoe staat je omgeving hierin?
Gemixt. Ik vind het soms wel grappig, maar soms ook schrijnend hoe het relaties onder druk kan zetten. Dat vind ik nog het meest bizarre van alles: hoe snel het polariseert, ook binnen families, vriendenkring en op de werkvloer. Het is een zwaar onderwerp dat tussen mensen komt te staan en er ontstaan veel gevoeligheden, ook tussen mensen die voorheen heel close waren. Een collega op mijn werk heeft gezegd: ‘Als jij er zo in staat, dan neem ik jou als mens niet meer serieus.’ Dat vind ik echt heftig.
Hoe kunnen we daar zo goed mogelijk mee omgaan?
Ik weet het niet, soms vrees ik dat dit pas het begin is. Het speelt op meerdere vlakken, het gaat niet alleen om Corona. We leven in een rare tijd met sociale media en allerlei verschillende informatiebronnen. Ik ben bang dat dit een heel lastig punt gaat zijn. Het gaat ook over thema’s als diversiteit en klimaat bijvoorbeeld. Thema’s waarbij mensen furieus hun standpunten verdedigen. Ik heb het idee dat dit heftiger is geworden, er is veel frictie.
Heeft de crisis jou ook wat opgeleverd?
Ik ben veel meer thuis bij mijn gezin. Ik vind het fijn om die tijd met hen door te brengen. Dat is eigenlijk het voornaamste.
Het gaat tegenwoordig veel over desinformatie. Wat vind je van die term?
Je hebt daar allerlei gradaties in. Vorige week is er een rapport gepubliceerd van de Johns Hopkins universiteit over het effect van de lockdowns. * Verschillende landen zijn met elkaar vergeleken. De conclusie was dat de lockdowns eigenlijk weinig effect hebben gehad als het gaat om het voorkomen van verspreiding van het virus. Hier is heel weinig aandacht voor in het nieuws. Het is natuurlijk verschrikkelijk tragisch dat het weinig effect heeft gehad. Mensen willen dat niet horen.
Ik heb wel moeite met die modelwetenschap. In de wetenschap zou een bewering moeten worden onderbouwd, getoetst en gestaafd. Tegenwoordig zit de wetenschap anders in elkaar en worden er aan de hand van modellen voorspellingen gedaan over de toekomst. Daarbij worden variabelen gebruikt die de wetenschappers relevant vinden. Ik denk dat er daarbij veel te veel vooringenomenheid komt kijken. De uitkomst kan gestuurd worden en er spelen ook (politieke) belangen mee. Dat is gevaarlijk. Het gemak waarmee geselecteerde data in een model worden gegoten en als waarheid worden gepresenteerd. De term wetenschap wordt zo gedegradeerd en het vertrouwen in de wetenschap is dan ook flink afgenomen. Datzelfde geldt voor de politiek: er worden allerlei beloftes de wereld in geslingerd die keer op keer niet worden nagekomen. Dat ondermijnt het vertrouwen. De politiek zou veel voorzichtiger moeten zijn met beweringen en het toepassen van drang en dwang.
Hoe kijk je aan tegen de toekomst?
Als het gaat om Covid, dan sta ik daar wel positief tegenover. Je ziet een verschuiving waarbij steeds meer mensen zoiets hebben van: laten we er maar mee stoppen, met die maatregelen. Er lijkt een wat realistischer kijk te ontstaan. Soms kan ik wel wat somber zijn over waar het heen gaat met de wereld als ik denk aan de toekomst. Er wordt echt met geld gesmeten naar dingen waarvan ik denk dat het weinig zin heeft. Maar als je kijkt naar de geschiedenis, zijn er altijd kapitale blunders geweest. Eigenlijk doen we allemaal maar wat en hoe erg is dat? Je kant het toch niet sturen dus moet je er misschien maar niet teveel over nadenken. Aan de ene kant ben ik wel gefocust op globale ontwikkelingen, omdat ik het ook erg interessant vind. Maar er wordt ook vaak gezegd: focus je op dat waar je wel invloed op hebt.
Je zei net dat je geen complotdenker bent en je vind het lastig dat mensen heftig reageren op je standpunt. Ben je huiverig voor die labels?
Ik noem mezelf voor de grap wel eens wappie, omdat ik erg kritisch ben op het beleid en ik merkte dat de meeste mensen om mij heen daar heel anders in stonden. Ik ben kritisch, maar geloof wel in goede intenties. Mensen zijn onhandige wezens en worden soms geleid door angst. Ik denk dat veel mensen daarmee worstelen. Misschien staan politici als Rutte zelf ook wel niet achter het beleid, maar maken zij keuzes omwille van hun positie en loopbaan. Ze krijgen veel kritiek en zullen het ook niet snel goed doen. De internationale druk is hoog. In Zweden had een vooraanstaande viroloog een hele andere benadering. Die werd eerst geprezen en vervolgens verguisd tot doodsbedreigingen en rechtszaken aan toe.
Ik associeer mijzelf niet met het beeld dat in de media wordt geschetst van een kleine radicale groep demonstranten. Misschien is dat beeld onterecht, maar ik voel me niet geroepen om aan demonstraties deel te nemen. Een praktisch argument om daar niet aan mee te doen is ook dat ik er gewoon weinig tijd voor heb.
Wat ik wel heel eng vind is de toon waarop over ongevaccineerden wordt gesproken. De Canadese president Trudeau noemt mensen die zich niet laten vaccineren gewoon letterlijk beesten en moordenaars. Dat vind ik echt angstaanjagend, onbegrijpelijk en krankzinnig. Wat ik ook een enge ontwikkeling vind is dat mensen aan alle kanten gecanceld worden. Zelfs een Mona Keijzer wordt zo uit de regering geknikkerd. Ik snap dat er een bepaald beleid gevoerd moet worden, maar ik vond dat wel heel opmerkelijk.
Ook iemand als Maurice de Hond werd van LinkedIn geknikkerd en als crimineel behandeld omdat hij kritisch was op het beleid; waanzin. De Hond had het vanaf het begin al over het belang van ventilatie en daar werd toen niks mee gedaan. Nu zie je dat ze bezig zijn met het aanpassen van ventilatie op scholen en er is niemand die zijn fouten toegeeft of excuses aanbiedt.
Aan de andere kant is Willem Engel ook niet mijn cup of tea. Zijn strijd is niet de mijne. Hij denkt echt dat er sprake is van kwade opzet en een groot complot. Ik vind wel dat iedereen vrij is om zijn eigen mening te vormen.
Heb jij nog vertrouwen in de politiek?
Ik denk dat mensen dit vooral zichzelf aandoen. Er is een groep mensen bang om ziek te worden of anderen te besmetten en die daarom de prik neemt, maar er is ook een grote groep die praktisch denkt en de prik neemt omdat ze op vakantie willen. Het lijkt wel alsof wanneer mensen eenmaal dat offer hebben gebracht, ze vinden dat anderen het ook moeten doen omdat ze misschien toch een beetje bang zijn voor de mogelijke bijwerkingen, met het idee: gedeelde smart, is halve smart. Dat vind ik wel een enge dynamiek.
Ik zie geen beter alternatief qua politiek systeem. De democratie is niet ideaal, maar ik denk dat we het ermee zullen moeten doen. Op dit moment heb ik niet het idee dat de dingen die ik belangrijk vind voldoende worden behartigd. Het beste voor mij is natuurlijk dat ik dictator ben in mijn eigen land, maar dat gaat helaas niet.
Wat hebben we te verliezen?
Dat ligt aan het perspectief. Ik wil graag dat mijn kinderen comfortabel en in vrijheid opgroeien. Daar wil ik wel voor strijden, maar niet ten koste van alles. Iemand als Geert Wilders heeft veel opgeofferd voor iets waar hij in gelooft en kan niet meer zonder beveiliging door het leven. Ik ben het niet met zijn standpunten eens, maar die gedrevenheid is bewonderenswaardig. Als mij het leven onmogelijk zou worden gemaakt, dan laat ik op een gegeven moment wel mijn principes liggen. Bepaalde keuzes kunnen grote consequenties hebben, en ik blijf wel afwegen wat ik het waard vind. Ik zou niet alles opgeven. Ik heb ook geen zin om telkens de strijd aan te gaan en conformeer me deels. Ik heb lange tijd wel een mondkapje gedragen ondanks dat ik het onzin vind, omdat ik geen zin had in gedoe. Nu laat ik die wel steeds vaker thuis.
Mij heeft het hele gebeuren meer doen nadenken over zingevingsvraagstukken. Hoe is dat voor jou? Denk je dat dingen met een reden gebeuren of geloof je meer in toeval?
Dat weet ik niet. Ik denk dat mensen graag willen dat dingen zinvol zijn en daarom een betekenis geven aan gebeurtenissen. Men heeft behoefte aan het duiden van onverklaarbare dingen. Ergens is het wel droevig als alles enkel een samenloop van toevalligheden is, maar ik geloof wel meer in toeval en kan dat ook wel dragen. Ik snap wel het concept van religie en hoe dit mensen kan helpen. Het lijkt me heerlijk om te geloven in een God, maar dat lukt mij niet. Ik streef altijd naar waarheid.
Ik ervaar mijn leven als zinvol, maar of de mensheid enige relevantie heeft, vraag ik me af. Ik denk niet dat het erg is als de mensheid zou verdwijnen. De oneindigheid van het heelal zet onze wereld wel in perspectief.
* https://sites.krieger.jhu.edu/iae/files/2022/01/A-Literature-Review-and-Meta-Analysis-of-the-Effects-of-Lockdowns-on-COVID-19-Mortality.pdf?fbclid=IwAR2EixJnk1iVfVrYjNV6OaTFyqirZfqabHHovMQ7Xcw4iqbACxDjryN8nC0